Lata 1946 - 1995

W roku 1995 Klub Uczelniany AZS, przy Politechnice Śląskiej w Gliwicach obchodził jubileusz 50-lecia. Z tej okazji powstała monografia pod tytułem „Pół wieku AZS Gliwice”. Wydawnictwo to, udokumentowało działalność we wszystkich dyscyplinach sportowych, jakie uprawiano w ciągu 50 lat w gliwickim klubie. Kilka stron poświęcono również działalności żeglarskiej. Poniżej wiernie przytaczam tekst (zilustrowany zdjęciami), jaki znalazł się w tym opracowaniu.

Edek

JACHT KLUB AZS GLIWICE

Jacht Klub AZS Gliwice ma już blisko 50-letnią historię związaną na stałe z gliwicką Alma Mater. ... Grupa zapaleńców, którzy po wojnie zjechali na Śląsk z różnych stron świata, zorganizowała w Gliwicach żeglarstwo akademickie i pod patronatem Politechniki Śląskiej powołała 5 czerwca 1946 roku pierwszy w tych stronach Polski Klub Żeglarski pod egidą Akademickiego Związku Morskiego. Pierwszym prezesem Klubu był Jerzy MARTULA, a w skład Zarządu wchodzili między innymi Bolesław SAPULAK, Marian DURKALEC i Jerzy WIANECKI.

Początki były bardzo trudne i nieefektywne - brak sprzętu, a także ograniczone możliwości finansowe nie ułatwiały działalności członkom-założycielom. Żeglowano na pobliskim jeziorze Dzierżno i na cudzych jachtach po morzu. Chęć przeżycia przygody przyciągała do Klubu młodzież akademicką. Wspólnota interesów oparta na autentycznej pracy społecznej, cementowała przyjaźnie, a twarda szkoła żeglarska szlifowała charaktery przyszłych inżynierów i naukowców.

Fot. Pionierzy żeglarstwa akademickiego

W roku 1949 Akademicki Związek Morski został członkiem AZS i od tej pory Klub przyjął nazwę sekcji żeglarskiej AZS przy Politechnice Śląskiej w Gliwicach. Nad jeziorem Dzierżno powstały nowe ośrodki żeglarskie, między innymi sekcja żeglarska AZS przy Akademii Medycznej w Zabrzu-Rokitnicy. Na przełomie 1954/1955 obie sekcje dokonały fuzji tworząc międzyuczelnianą sekcję żeglarską AZS "Śląsk", która w 1958 roku przekształciła się w Jacht Klub AZS "Śląsk".

Chroniczny brak funduszy, sprzętu oraz możliwości treningowych wymagały dużego zaangażowania i wytrwałości od inicjatorów powstania sekcji oraz zawodników i działaczy Jacht Klubu AZS "Śląsk"', takich jak: Bogumił PIEROŻEK, Sławomir WILK, Wojciech SIŁKA, Andrzej ŚWIĘTOCHOWSKI, Maria ŚWIEŻYŃSKA, Włodzimierz SIKORA, Bolesław ZAKRZEWSKI, Stanisław HORECKI, Andrzej PODOLSKI, Ryszard TELICZEK, Jerzy TOMASZEK i innych.

Połączenie sił i środków przyniosło jednak wymierne efekty zarówno inwestycyjne jak i sportowe. W czynie społecznym wykonano pierwszy projekt przystani i całość prac budowlanych nad jeziorem Dzierżno. W tym czasie Jacht Klub powiększając systematycznie liczbę swoich członków i działając na bazie własnego zaplecza zaczął odgrywać dominującą rolę w żeglarstwie śląskim.

W połowie lat 70. Jacht Klub AZS "Śląsk" przestał być klubem międzyuczelnianym. Ze współpracy wycofał się AZS Rokitnica przekazując cały sprzęt wraz z przystanią na rzecz Klubu AZS Gliwice. Od 1976 roku Klub działa ponownie na prawach sekcji żeglarskiej AZS Gliwice, przyjmując nazwę Jacht Klub AZS Gliwice.

Niezależnie od zmian organizacyjnych, nie ustaje intensywna działalność żeglarska w gliwickim środowisku akademickim. Zasłużonym działaczem i propagatorem sportu w latach siedemdziesiątych był doc. dr inż. Walery MIŚNIAKIEWICZ. Wyróżniającymi się działaczami tego okresu byli: kapitan sportowy, doskonały organizator Aleksander PIOTROWSKI oraz najlepszy na Śląsku zawodnik w klasie Fin, członek kadry narodowej Tadeusz WALAS. Dla wielu żeglarzy znanych z osiągnięć ogólnopolskich i międzynarodowych Jacht Klub AZS Gliwice jest klubem macierzystym. Można wśród nich wymienić jachtowego kapitana żeglugi wielkiej Bogumiła PIEROŻKA - jednego z pierwszych powojennych organizatorów rejsów morskich wokół Anglii, kapitana Tomasza ROMERA - uczestnika wyprawy S/Y Śmiały dookoła Ameryki Południowej, kapitana Stanisława CISKA, który odbył samotny rejs przez Atlantyk na mini-jachcie S/Y Narcyz, kapitana Janusza KURBIELA - żeglarza polarnika, który na jachtach Vagabond II i III pod francuską i polską banderą zorganizował szereg· wypraw arktycznych powyżej kontynentu amerykańskiego i innych kapitanów, jak: Wojciech SIŁKA, Stanisław SKOCZEŃ, Stanisław HORECKI, Józef SYSKA, Zdzisław HIPPE, Romuald MAKOWSKI, Tadeusz KASZYCA, Andrzej SZLEMIŃSKI, Zygmunt BIERNACIK, Andrzej GAŁAŻEWSKI.

Jacht Klub AZS Gliwice jest jednym z około 150 klubów żeglarskich zarejestrowanych w Katowickim Okręgowym Związku Żeglarskim, zrzeszającym przeszło 10 tysięcy członków. Stan liczbowy JK AZS Gliwice w minionym okresie wahał się w granicach 70-150 członków zwyczajnych, 14 honorowych, w tym 8 osób posiadających najwyższy stopień wyszkolenia żeglarskiego, a mianowicie jachtowy kapitan żeglugi wielkiej, 3 osoby - to kapitanowie żeglugi bałtyckiej, i 12 osób - jachtowi sternicy morscy. Pozostali członkowie posiadają w większości stopnie żeglarzy i sterników jachtowych, kilkunastu dodatkowo - stopień instruktora żeglarstwa Polskiego Związku Żeglarskiego (PZŻ).

Jacht Klub AZS Gliwice prowadzi statutową działalność w zakresie żeglarstwa wyczynowego, szkolenia na podstawowe stopnie żeglarskie, turystyki śródlądowej oraz żeglarstwa morskiego, realizując cele AZS i PZŻ. Regulamin JK AZS Gliwice zakłada, że organizacja sportu żeglarskiego w środowisku akademickim odbywa się w ścisłym współdziałaniu z Zarządem Klubu Uczelnianego AZS Gliwice. Szkolenie żeglarskie organizowane jest zgodnie z wytycznymi Rady Żeglarskiej ZG AZS i PZŻ.

Jacht Klub realizuje podstawowe zadania AZS ze szczególnym uwzględnieniem

Fot. Regaty kadry młodzieżowej AZS Gliwice

walorów wychowawczych żeglarstwa. Prowadzi też działalność niezbędną dla uzupełnienia środków na rozwój działalności statutowej zgodnie z zasadami obowiązującymi w Klubie Uczelnianym AZS Gliwice.

W wyczynie Jacht Klub AZS Gliwice wysunął się zdecydowanie na czoło klubów AZS-owskich. Dotyczy to szczególnie klas młodzieżowych: Optymist, OK- Dinghy, "420", "470", Fin i Windglider. We wszystkich tych klasach AZS na Śląsku indywidualnie i zespołowo zajmuje bezapelacyjnie I miejsce. Zawodnicy Klubu odnoszą szereg sukcesów nie tylko w regatach krajowych, ale i zagranicznych.

Najważniejsze wyniki sekcji wyczynowej:

Rok 1979

Klasa OK-Dinghy Lesław GONDEK - II miejsce w finale Ogólnopolskiej Spartakiady Młodzieży w Charzykowych.

Klasa "420" załoga: Jerzy ZWOLlŃSKI i Marek STANICZEK - II miejsce w Mistrzostwach Polski Juniorów w Charzykowych , IX miejsce w Mistrzostwach Europy Juniorów w Charzykowych na 72 załogi startujące.

Rok 1980

Klasa Ok-Dinghy - Manfred Cyroń - V miejsce w Mistrzostwach Polski we Władysławowie.

Klasa "420" - załoga: Ryszard STANICZEK i Marek OZGA - V miejsce w mistrzostwach Polski Juniorów.

Rok 1982

Klasa "470" - załoga: Ryszard Dąbrowski i Jerzy Latocha - VI miejsce w Mistrzostwach Polski Juniorów w Pucku.

Klasa Winglider - Norbert WINKLER zdobywa mistrzostwo, a Krzysztof NIERADZIK wicemistrzostwo Polski w Giżycku.

Rok 1983

Klasa Winglider - w Gdańsku zawodnicy AZS Gliwice w komplecie na podium: złoto - Lech SZTYK, srebro - Stanisław DYAKOWSKI. brąz - Norbert WINKLER. Zespołowo I miejsce.

Załoga: Jerzy SZTYK i Dariusz SZYMIK zajmuje IV miejsce w klasie Cadet w Ogólnopolskiej Spartakiadzie Młodzieży w Pucku i reprezentuje Polskę w Mistrzostwach Świata w Holandii.

Rok 1984

Podczas Akademickich Mistrzostw RFN załoga w klasie "420" Jerzy SZTYK i Janusz KUBISTIN zdobywa I miejsce, a w międzynarodowych Mistrzostwach Węgier w Balatonfilred - V miejsce.

W Akademickich Mistrzostwach Polski załoga ta zdobywa tytuł mistrzowski.

Rok 1985

Załoga: Jerzy SZTYK i Janusz KUBISTIN w klasie "420" w Ogólnopolskiej Spartakiadzie Młodzieży w Solinie zajmuje IV miejsce.

Rok 1988

Załoga: Mariola HOIN i Sylwia KRUPA - II miejsce w klasie Cadet w Ogólnopolskich Igrzyskach Młodzieży Szkolnej w Otmuchowie. a Tomasz KOWALSKI jest trzeci w klasie Mini OK-Dinghy.

Maciej PSTRAŚ - II miejsce w OSM w Pile w klasie OK-Dinghy.

Rok 1989

Podczas Ogólnopolskich Igrzysk Młodzieży Szkolnej w Szczecinie Mariola HOIN i Sylwia KRUPA zdobywają I miejsce w klasie Cadet a Iwo NOWOSIELSKI jest drugi w klasie Mini OK-Dinghy.

Maciej PSTRAŚ zdobywa mistrzostwo Polski juniorów w klasie OK-Dinghy oraz V miejsce w Mistrzostwach Świata Juniorów w Wielkiej Brytanii.

W Pucharze Polski Mariola HOIN i Sylwia KRUPA zajmują I miejsce w klasie Cadet.

Rok 1990

I miejsce w Mistrzostwach Polski Juniorów w klasie Cadet załogi: Mariola HOIN i Agnieszka KRUPA.

W Mistrzostwach Polski Juniorów w Trzebieży w klasie Europa Mariola HOIN jest mistrzem.

Rok 1991

Mariola HOIN po zdobyciu I miejsca w Mistrzostwach Polski Juniorów w klasie Europa w Pucku reprezentuje Polske w Mistrzostwach Europy w Holandii.

Załoga: Tomasz SOBCZAK i Sławomir TRZPIS zajmuje III miejsce w Mistrzostwach Polski Juniorów w klasie Cadet , XXVI miejsce w Mistrzostwach Świata oraz I miejsce w Pucharze Polski.

Marek PARTYKA jest drugi w Mistrzostwach Polski Juniorów w klasie OK-Dinghy i XIV w Mistrzostwach Świata Juniorów w Kopenhadze.

AZS Gliwice zajmuje zespołowo I miejsce w Mistrzostwach Polski Juniorów.

Rok 1992

Mariola HOIN jest czwarta w Mistrzostwach Polski w klasie Europa oraz XXI w Mistrzostwach Europy Juniorów we Francji.

W roku 1992 sekcja wyczynowa zostaje rozwiązana. Od roku 1975 do zakończenia działalności trenerem sekcji był Marian KRUPA. który wyszkolił 12 reprezentantów na mistrzostwa Świata i Europy juniorek i juniorów. Współpracowali z nim Witold PRUSKI i Marek STANICZEK. W sprawy żeglarstwa zaangażowanych było wielu działaczy AZS, a szczególnie Aleksander PIOTROWSKI, Stanisław GRYMOWICZ i nieodżałowanej pamięci Andrzej BUKALSKI.

Istotnym celem działalności żeglarskiej JK AZS Gliwice od początku jego istnienia było żeglarstwo morskie. Żeglarze Jacht Klubu uczestniczyli wokoło 60 rejsach zagranicznych. przepływając 50 tysięcy mil morskich. Odwiedzono w licznych krajach Europy i Ameryki co najmniej 90 portów jachtowych. Podczas 112 rejsów krajowych zawijano do wszystkich portów polskich zdobywając około 300 stopni żeglarskich sterników jachtowych z pełnymi uprawnieniami. ponadto kilkanaście patentów sterników morskich i kapitańskich.

Fot. Jubileusz 40-lecia kapitaństwa Prof. Bogumiła Pierożka – Bibka

Największe osiągnięcia ma Bogumił PIEROŻEK, który będąc kapitanem od 1949 roku legitymuje się stażem około 100 tys. przebytych mil morskich (dystans odpowiadający opłynięciu czteroipółkrotnemu kuli ziemskiej). W rejsach do różnych portów świata towarzyszyło mu łącznie ponad 500 osób pływającej załogi. Prof. Bogumił PIEROŻEK (dla żeglarzy po prostu Bibek) jest pracownikiem naukowym w Instytucie Spawalnictwa w Gliwicach. Ze względu na brak własnego jachtu morskiego członkowie organizowali rejsy na jachtach ZG AZS lub czarterowych z innych klubów. W latach 1981/1985 Jacht Klub AZS Gliwice sprawował opiekę nad jachtem morskim ZG AZS Smuga Cienia, na którym członkowie Klubu brali udział w licznych regatach morskich, tzw. Operacjach Żagiel (rok 1981 regaty z metą w Vigo - Hiszpania, rok 1983 regaty z metą w Karlskronie - Szwecja, rok 1984 regaty w Quebec - Kanada i Liverpool - Anglia). W 1984 roku załoga jachtu otrzymała nagrodę organizatora regat (Sail Training Association) oraz wyróżnienie miesięcznika Żagle za Rejs Roku.

Fot. Rejs morski na jachcie S/Y Smuga Cienia

Efektem konsekwentnej działalności w zakresie szkolenia morskiego i udziału w rejsach było nie tylko posiadanie wysokokwalifikowanej kadry żeglarskie i instruktorskiej, lecz również podpisanie w 1986 roku umowy pomiędzy Kombinatem Urządzeń Mechanicznych - BUMAR Łabędy a Jacht Klubem AZS Gliwice, dotyczącej wspólnej budowy i eksploatacji jachtu morskiego typu Bruceo. Umowa przewidywała że BUMAR Łabędy będzie właścicielem jachtu, natomiast JK AZS Gliwice jego armatorem.

Istotny wkład w podpisanie umowy i wykonanie kadłuba jachtu wnieśli: Andrzej ROSICKI, Zygmunt BIERNACIK, Leszek BIERNACIK, Wojciech OZGOWICZ i Wacław TRACZEWSKI ze strony JK AZS Gliwice oraz Ryszard JANKOWSKI i Wojciech KALAMAN z KUM-BUMAR Łabędy.

Oprócz działalności morskiej Jacht Klub AZS Gliwice organizował rokrocznie rejsy stażowo-szkoleniowe na Mazurach. Akcja Mazury prowadzona początkowo wspólnie ze Studium WF Politechniki Śląskiej popularyzowała różne formy żeglarstwa i rekreacji "pod żaglami" w środowisku Uczelni, w ramach sportu masowego studentów. Zwykle na ośmiu do dziesięciu jachtach kabinowych organizowanych było ponad 50 rejsów dwutygodniowych, w których uczestniczyło około 150 - 200 osób, w większości członków JK AZS Gliwice.

Szkolenie żeglarskie prowadzone w JK AZS Gliwice obejmowało różne formy,

wśród których członkowie Klubu mieli możliwość podniesienia swoich kwalifikacji żeglarskich od stopnia żeglarza jachtowego do stopni kapitańskich włącznie. Szkolenie podstawowe oparte było na własnej kadrze i sprzęcie oraz zapleczu szkoleniowym na przystani klubu nad jeziorem Dzierżno, natomiast wyższe stopnie żeglarskie i instruktorskie zdobywano w ośrodkach centralnych AZS lub PZŻ.

Główną troską członków Jacht Klubu była zawsze przystań żeglarska (Ośrodek żeglarski JK AZS Gliwice) nad jeziorem Dzierżno.

Zbudowana przy znacznym wkładzie pracy społecznej członków Jacht Klubu została oddana do użytku w 1960 roku. Drewniane budynki dzięki pieczołowitej konserwacji i remontom wykonywanym przez członków Jacht Klubu służyły z powodzeniem do lat osiemdziesiątych, pomimo że liczba żeglarzy korzystających z przystani kilkakrotnie przekraczała założenia przyjęte w projekcie. Inicjatywę przebudowy i rozbudowy przystani podjęto w roku 1981. Członkowie Jacht Klubu wykonali społecznie techniczny projekt obiektu, pełnili funkcje inwestora wykonawcy i koordynatora robót budowlanych i montażowych. Działalność inwestycyjna w zakresie ukończenia budowy i wyposażenia domu wielofunkcyjnego i domków letniskowych na terenie Ośrodka Żeglarskiego JK AZS Gliwice, pomimo podpisania w dniu 18.06.1991 roku porozumienia pomiędzy Uczelnianym Klubem AZS i Politechnika Śląską w sprawie współudziału w finansowaniu wykończenia budowy, wyposażeniu i wykorzystaniu tego Ośrodka, została zahamowana przede wszystkim z braku środków inwestycyjnych. Działaczami szczególnie zaangażowanymi w budowę nowego ośrodka nad jeziorem Dzierżno byli: Aleksander PIOTROWSKI, Zenon BUJAK, Jerzy TOMASZEK i Leszek BIERNACIK.

Okres istotnych przekształceń ustrojowych i gospodarczych kraju zapoczątkowany w roku 1989 przyśpieszył pojawienie się sygnalizowanych wcześniej problemów żeglarskich, zwłaszcza w sferze działalności finansowej Jacht Klubu AZS Gliwice. Skończyły się praktycznie dotacje, zaczęły obowiązywać twarde reguły finansowych rozliczeń. Komercjalizacja obiektów i sprzętu żeglarskiego w Ośrodku Żeglarskim JK AZS Gliwice nad jeziorem Dzierżno stała się faktem dokonanym. Aby przetrwać kryzys i utrzymać dalszą działalność Jacht Klub zmuszony był do szukania awaryjnych rozwiązań własnych w zakresie nowego modelu działalności i sposobu jego finansowania. W odniesieniu do wewnętrznej działalności o charakterze gospodarczym podjęto system budowy kabinowych jachtów śródlądowych typu Sportina, zaś w ramach pozyskiwania sponsorów - kontynuowano wspólną z BUMAREM Łabędy budowę Jachtu pełnomorskiego typu Bruceo.

Spadający coraz bardziej na barki armatorów, to jest członków Jacht Klubu, ciężar utrzymywania działalności Klubu spowodował wyraźne zmniejszenie liczby jego członków. Krytyczna sytuacja finansowa Klubu Uczelnianego AZS Gliwice w latach 1991/1992 przyczyniła się do podjęcia decyzji o rozwiązaniu sekcji wyczynowej JK AZS Gliwice. Podobnie trudna sytuacja finansowa BUMARU Łabędy spowodowała wycofanie się tego zakładu z umowy, a przede wszystkim z partycypowania w kosztach budowy jachtu morskiego. Arbitralną decyzją prezesa Klubu Uczelnianego AZS Gliwice gotowy kadłub jachtu wraz z pokładem został sprzedany w marcu 1993 roku. Rozbieżność stanowisk Klubu Uczelnianego AZS i Jacht Klubu AZS Gliwice przejawia się również aktualnie w kwestiach Regulaminu JK AZS Gliwice, szczególnie dotyczących majątku użytkowanego przez Jacht Klub, a także w sprawach organizacyjnych gospodarowania mieniem Ośrodka Żeglarskiego JK AZS Gliwice. Bez wątpienia kwestią najistotniejszą dla członków Jacht Klubu jest decyzja Zarządu Klubu Uczelnianego o sprzedaży Ośrodka żeglarskiego nad jeziorem Dzierżno, podjęta na Walnym Zebraniu Sprawozdawczo-Wyborczym Klubu Uczelnianego AZS w grudniu 1993 roku. W świetle tej decyzji dalsza działalność żeglarska Jacht Klubu AZS Gliwice jest sprawą otwartą....

Fot. Uroczystość zakończenia "sezonu" żeglarskiego w Ośrodku nad jeziorem Dzierżno

Na zakończenie wypada załączyć krótki komentarz do słów kończących zamieszczony powyżej tekst. Słowa „…dalsza działalność żeglarska Jacht Klubu AZS Gliwice jest sprawą otwartą....” można by zastąpić słowami „ … okazała się sprawą zamkniętą.” Na szczęście my nie przyjęliśmy tej smutnej prawdy do wiadomości i dalej piszemy historię Jacht Klubu AZS Gliwice dla własnej satysfakcji i radości z uprawiania żeglarstwa. Okazało się, klubowa przystań, dofinansowanie, pieczątka i papier firmowy są mniej potrzebne niż wiatr, woda, odrobina dobrej woli i właściwe towarzystwo.

Zdjęcie poniżej, przedstawia widok PHU Posejdon w roku 2016, dawniej przystań Jacht Klubu AZS Gliwice.

Foto. J. Komosiński